Tarihimizdeki en önemli şahsiyetleri hiç şüphesiz ki ya Hz Peygamberin bizzat tedrisatında eğitim gören Ebu Bekir, Ömer, Osman, Ali gibi ashabı kiram ya da O'nun öğretileri ile hayatına yön veren İmam Azam, İmam Şafi, İmam Maturidi, İmam Eşari, Mevlana, Bediüzzaman gibi binlerce alim kişiler ya da yine O'nun devlet idaresini örnek alan Ömer b Abdulaziz, Sahattin Eyyübi, Muhammed Alparslan, Fatih Kanuni, Yavuz, Abdulhamit gibi devlet adamlarıdır.
Allah O'nu öğretmen olarak göndermişken ve örnek olarak insanlığın önüne koymuşken ve ahlakını kendisi methetmişken elbetteki insanlığa en güzel örnekliği o gösterecektir. İnsanlığın en güzel örneklerini o yetiştirecektir. Öyle de olmuştur. O örneklerden birisi de Abdullah ibn Mesud'dur.
Abdullah ibn Mesud, Mekkede Ukbe b Ebi Muayt'ın koyunlarını otlatan bir çoban. Asgari geçimle hayatını sürdüren bir kişi. Ne gücü kuvveti var ne de kendisini koruyacak bir soy bağı. Hakkın güçlüden yana olduğu bir dönemde kendi haline yaşayan bir genç idi. Mekke döneminin ilk müslüman olanlardanı idi. Belkide müslüman olma sırasında ilklerden idi. Ebu Muaytın koyunlarını otlatırken Hz Peygamberin kısır keçiden süt sağma mucizesini görünce müslüman olmuş bir kişi. Çelimsizdi ama Hz Peygamberden sonra Kabe'nin yanında Mekke Müşriklerine karşı seslice kuran okuyabilecek kadar cesurdu. Sesi çok güzeldi ve çok güzel kuran okurdu. Önce Habeşistana daha sonra da Medineye hicret etmiş Hz Peygamberin yakınında durmuş O'nun bizzat tedrisatında eğitim görmüş bir kişidir. Bütün Yaşantısını Allah Rasülüne adamış yaşantısını O'nun yaşantısına benzetmeye azami derece dikkat etmiş bir kişi. O bir fakih, O bir müfessir, O bir muhaddis, O bir abid, O bir kadı idareci, O bir Müctehid bir muallim ve O cennetle müjdelenen bir sahabi.
Hz Peygamberin yetiştirdiği toplumda kişiler ahlak sahibi olurlar. Şahsiyetlerin peygamberlerinin örnekliğine benzetmeye çalışırlar. O'nun gibi merhametli, O'nun gibi adaletli, O'nun gibi hakkaniyetli, O'nun gibi cesaretli, O'nun gibi cömert ve O'nun gibi bilgili olmaya özenirlerdi. Helali ve haramı, hakkı ve batılı, hidayeti ve dalaleti, doğruyu ve yanlışı Ondan öğrenmişlerdi çünkü. Belki birçok kişi kızına merhamet etmeyi, anneye saygı duymayı, eşe neşe ile bakmayı, düşene el atmayı Ondan öğrenmişti. Belki birçok kişi ya köle olarak satılmaktan ya diri diri gömülmekten ya da onursuz bir yaşam sürmekten O'nun sayesinde kurtulmuştu. Oturma adabından yeme içme adabına, ticaret adabından siyaset adabına, su içme şeklinden yetim malını korumaya kadar bütün adab-ı muaşeret derslerini öğreten O idi.
İşte Peygamber mektebinin öncü ve örnek şahsiyetlerinden biri olan Abdullah ibn mesud'da O'nun sayesinde çobanlıktan Müçtehitliğe çıktı. Kufe tefsir ve fıkıh mekteplerinin kurucusu, Hasanı Basri, Katade, Ebu Abdurrahman es-Sülemi, Ebu Amr eş-Şeybani, İmam Azam Ebu Hanife, İbn Ebi Leyla, Süfyan es-Sevri gibi üstadların üstadı oldu. Bir çobandan bir koca şehir Kufe'ye üstad olmak, Bir çobandan Koca İmamlara üstad olmak, okuma yazma dahi bilmezken belki binlerce talebelere rehberlik etmek hep O nebi sayesinde idi. Hz Peygamberin "kuranı şu dört kişiden öğrenin" dediği kişilerden biri (Buhari, Fedailü'l-kuran, 8) yine "kuranı nazil olduğu günün heyecanıyla okumak isteyen kişi Abdullah'ın kıraatiy okusun" dediği (İbn Hanbel 1/26) yine Hz Peygamberin kendisinden kuran dinlediği (Buhari, Fedailü'l-kuran,3) ve Hz Peygamberin hadislerinin kendi yaşantısıyla birlikte sonraki nesillere aktaran örnek kişilerden biri.
Peygamber mektebinin büyük şahsiyetlerinden biri.
Kuran hafızı, kurra, hadis bilgini, fıkıh alimi, tefsir hocası
Ebû Abdirrahmân Abdullāh b. Mes‘ûd b. Gāfil b. Habîb el-Hüzelî (ö. 32/652-53)
03.10.2024
Bünyamin GÖLCÜ
HONAZ