DİN İSTİSMARIYLA MÜCADELEDE SAİH DİNİ BİLGİNİN ÖNEMİ 4
Din istismarıyla mücadelede sahipliğini bilginin önemiyle alakalı bugünkü yazımızda din kur'an ve sünnetten ibarettir. Bunun üzerine birkaç kelam söylemek istiyorum.
İslam dediğimiz din, kuran ve sünnettir. Yani kuranı kerim'in içerisinde geçen ve Hazreti Peygamber sallallahu aleyhi vesellemin bize sünnet olarak yani sözlü fiili ve takriri olarak gelen sünnetidir. "bu gün size dininizi ikmal ettim" ayeti hazreti peygamber sallallahu aleyhi vesellem döneminde islam'ın bütün esaslarıyla tekmil olduğunu bizlere ifade ediyor.
Peki o zaman sorabilirsiniz, aklınıza gelebilir, mezhepler nedir diye yani imam azam'ın, imam Şafilerin, Ahmet b Hanbelilerin diğer üstad azamların yaptığı kuranı ve sünneti anlama çabasıdır. İçtihat dediğimiz şey budur. Kuran'ı ve sünneti anlama ve yorumlama çabasıdır, gayretidir, biz buna içtihat diyoruz. Imam azam hazretleri, imam şafii, imam Malik, Ahmet b Hanbele gibi müçtehitler sonradan kuran'a, islam'a sünnete bir şey eklememişlerdir. Mesela kişi şunu iddia edebilir mi? Imam azam şu namazı çıkarmıştır. Ya da namaza şunu eklemiştir. Ya da imam şafi ya da diğer müctehitler ya şöyle bir oruç ortaya çıkarmışlardır, yani sünnette olmadığı halde şöyle bir namaz ortaya konulmuştur, yani müctehitler tarafından ya da şöyle bir oruç ya da şöyle bir mali ibadet ya da herhangi bir namaz mesela akşam namazı 3 rekat iken 4 rekat yapmışlar ya da 2 iken 3 yapmışlar ya da namazda aslında şunlar sünnette okunmadığı halde bu imamlar işte müçtehit imamları buna bunu eklemişler. Dediğimiz hiçbir şey yoktur. Yani müçtehit imamlar namazı ortaya koyarken tamamen kur'an ve sünnetten mülhem ile ortaya koymuşlardır.
Diyelim ki namazda Fatiha okumak farz demiş imam Şafii. Fetva tamamen sünnete dayanıyor. Imam azam hazretleri vacip demiş. Tamamen sünnete kuran'a dayanıyor. Dolayısıyla dine sonradan eklenen hiçbir şey yoktur. Sahabeyi kiram, hazreti peygamber sallallahu aleyhi vesellem de ne görmüşse sonraki nesle onu aktarmıştır. Tabirini de onu aktarmıştır. Tabiin tebe iyi tabiine, onlarda sonraki nesillere yani her bir nesil kendisinden öncekinden görerek öğrenmiştir.
Mesela bizim şu anki toplumumuz da öyledir. Namazı okuyarak değil, işte hocadan ya da anneden babadan görerek öğrenilmiştir. Yani islam'ın aslında bu bir taklit yönü var ama bu taklit yönü aslında bir anlamda çok değerlidir. Babamız mesela nasıl namaz kılmışsa biz öyle kılıyoruz. Onun babası, onun babası, onun babası ta sahabe ve peygamber efendimize kadar öylece gidiyor. Yani peygamber efendimiz sallallahu aleyhi vesellem nasıl namaz kırmışsa biz de bugün aynen öyle kılıyoruz namazı. Dolayısıyla dinin esaslarında herhangi bir bozulma söz konusu değildir. Kim ne zaman ki kuran'ı ve sünneti seniyyeyi kur'an usulünde, sünnet usulünde, yani usulü tefsir ve usulü hadis, usulü kelam usulün fıkıh kurallarına göre değil de kendi reylerine göre kendi düşünce yapılarına göre. Yorumlamaya çalışmışlar. O zaman bozulmuşlardır. Yani demeleri gereken şu, kuran ve sünnetten bizim anladığımız budur yerine ben kuran'ı ve sünneti bu şekilde anlıyorum. Yani merkeze kuran'ı ve sünneti değil de kendisini, kendi eğitimini, bilgisini, birikimini neyse kendisini merkeze koyduğunda o zaman yanılmaların baş gösterdiğini, dalalete sapkınlığa düşüldüğünü görüyorsunuz.
Yani böyle biri nasıl yapıyor? Mesela şöyle diyelim ki buhari ve Müslim hadis kitapları bunlar sahihayn dediğimiz kitaplardır. Sahih yani kuran'dan sonra en sahih bilgi, en doğru kitap buhari ve Müslim dir. O zaman kendini merkeze koyan bir adam sahih bir hadis, buhari Müslim de de geçse reddediyor ama kendi düşüncesine uygun bir hadis ta zayıf yani mevzuat dediğimiz kitaplarda da geçse onu kabul ediyor. Bu doğru bir yaklaşım değildir. Çünkü bir bilginin eleştirilmesi de kendisi sisteminde olmalı kabulü de kendi sisteminde olmalı. Bir hadisin hadis olarak kabul edilebilmesi, hadis usulü bilgisi çerçevesinde hadis tarihi, hadis metinleri, yani cerh ve tadil dediğimiz ya da diğer ilimler bu çerçevede olmalı, reddedilecek ise de bu çerçevede olmalı. Yoksa benim anlayışıma göre ya da kendi algılarına göre ya da yetiştiği ortama göre bir hadisin doğruluğu veya yanlışlığı test edilemez. Dolayısıyla bunu iyice kavramamız gerekiyor.
"Bu gün dininizi kemale erdirdim" ayeti İslam'ın Hazreti Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem döneminde kemale erdiğinin ispatıdır. Dolayısıyla İslam'ı kur'an ve sünnetten öğrenmemiz gerekiyor. Bu açıdan Kuran ve sünnete uygun görüşler alınmalı, diğerleri reddedilmelidir. Sonradan icat edilen her şey bid'attır ve her bid'at dalalettir. Dalalete düşmemek için de kuran ve sünnete sarılmak gerekiyor.
Sonradan dine yamanmak istenen şeyler din istismarının kendisidir. Bid'at dediğimiz kavramın dinin istihdamındaki yerini iyi belirlemek gerekiyor. Bid'at olan şeylerin hepsini kuran'dan, sünnetten, yani onlara uygun olmayan şeyleri hayatımızdan çıkarmamız gerekiyor. Dolayısıyla yaptığımız işlerde eğer bir şey kuran'a ve sünnete uygun değil ise onu hayatımızda çıkarmak gerekiyor. Mesela sen adet edindiğim bir namaz var. Peki bu namaz Kur'an ve sünnette var mı? Yok. O zaman o namazı kalmayacaksın, bir oruç tutuyorsun kendine göre. Peki oruç kuran ve sünnette var mı? Yok. O zaman orucu tutmayacaksın. Tamam her ne ya mesela diyelim ki işte eskiden devir yaparlardı ıskat yaparlardı değil mi? Mesela işte 52 40 geceleri falan değil mi? Bunların kuran'ın sünnette yeri var mı ona göre hareket edeceksiniz. Sahabe hazreti peygamberden gördüğü dini bize aktarmış ve bugünümüze kadar da islam'ın hiçbir şeyi bozulmadan aynen gelmiştir. Din istismarına uğramamak için dinimizin ana temel esas tavrını bilmemiz öğrenmemiz gerekiyor ve dini doğrudan kur'an ve sünnetten anlatan hocalardan dinlememiz gerekiyor.
BÜNYAMİN GÖLCÜ
2022/HONAZ
